Kosaciec blady (Iris pallida) to znany nam z przydomowych ogródków irys. W wielu językach jego nazwa zwyczajowa brzmi podobnie – jest to „iris” lub „orris”- i zaczerpnięta została od greckiego słowa oznaczającego tęczę, prawdopodobnie ze względu na mnogość barw, jakie mogą przybierać kwiaty tej rośliny.
Obrane ze skórki i wysuszone kłącza lub bulwy różnych gatunków irysu stosowane były w medycynie tradycyjnej już tysiące lat temu. Przypuszcza się, że pierwsze zastosowania miały miejsce w Egipcie w 1500 roku p.n.e! Później, w antycznej Grecji i Rzymie, irysy uprawiano powszechnie, pozyskując z nich nie tylko kłącza, ale też olejek eteryczny, który używany był w perfumiarstwie, i kwiaty, które były źródłem barwników. O właściwościach tej rośliny napisał po raz pierwszy Pilniusz Starszy w swoim dziele Historia Naturalna. Ale to nie wszystko – irysy doceniano również na innych kontynentach. Używali ich w swojej medycynie starożytni Chińczycy i Mongołowie, a nawet Indianie z Ameryki Północnej.
Kłącza irysu bladego wykorzystywano dawniej na wiele sposobów. Sporządzano z nich przede wszystkim wywary, gotując 1 łyżkę surowca w 2 szklankach wody przez 10 minut, lub wyciągi alkoholowe, macerując 1 część surowca w 5 częściach alkoholu 40% przez 2-4 tygodnie. 2 szklanki wywaru lub mały kieliszek ziołowej nalewki irysowej dziennie wystarczyły, aby wesprzeć pracę wątroby, poprawić trawienie i podnieść apetyt, pobudzić pracę nerek, jelit i gruczołów dokrewnych, a także uśmierzyć bóle głowy, zębów i stawów. Preparaty z kłączy irysu zalecane były ponadto w przypadku zapalenia oskrzeli oraz chorób skóry. Stosowano je również zewnętrznie w postaci okładów i maści, szczególnie na bolące mięśnie i stawy, a także na skaleczenia i oparzenia, aby pobudzić ich gojenie się.
Należy podkreślić, że kosaciec blady był nie tylko rośliną prozdrowotną, ale też istotnym surowcem aromatycznym. Jego wysuszone kłącza wraz z upływem czasu nabierają przyjemnego zapachu fiołków i podobno najlepiej pachną po trzech latach. Są zatem wykorzystywane jako składnik potpourri i saszetek zapachowych, który nie tylko nadaje aromat, ale też wzmacnia i przedłuża zapach całej mieszanki. W średniowiecznej Anglii pachnącymi kłączami irysu aromatyzowano lniane tkaniny, a po zmieleniu posypywano nimi lniane dywany i obrusy. Dziś z kłączy irysu pozyskuje się olejek eteryczny, który jest wysoko ceniony w perfumiarstwie i przemyśle kosmetycznym jako element zapachowy i utrwalający.
Nasze prawo nie pozwala polecać kłączy irysu do spożycia, jednakże nie sposób pominąć jeszcze jednego ich zastosowania, jakim jest zastosowanie spożywcze. Sproszkowane kłącze jest jednym z wielu składników marokańskiej przyprawy „ras el hanout”. Olejek eteryczny natomiast jest powszechnie dodawany do napojów, lodów, cukierków gum do żucia i alkoholi, zwłaszcza ginów (np. Bombay Sapphire).
Właściwości prozdrowotne:
Wyciągi z kłączy kosaćca bladego pozytywnie wpływają na układ ruchu i skórę.
Irys blady (Iris pallida) – kłącze 100%. Surowiec najwyższej jakości!
Odwar:
1 pełną łyżkę kłączy gotuj w 2 szklankach wody przez 5 minut.
Nalewka:
1 część surowca na 5 części alkoholu 40-60%. Maceruj 2-4 tygodnie.
Kłącze mielone:
Pół łyżeczki proszku zalej szklanką wrzącej wody. Przykryj i odstaw do ostygnięcia. Napar stosuj zewnętrznie lub dodawaj do kosmetyków.
Do użytku zewnętrznego.
Uczulenie na roślinę.
Kosaciec blady – Iris pallida – to roślina wieloletnia, charakterystyczna dla Europy, zwłaszcza południowej. Pochodzi z Chorwacji i należy do rodziny kosaćcowatych. Rośnie naturalnie w miejscach skalistych, a czasem nawet górskich. Pod ziemią tworzy kłącze, za pomocą którego się rozmnaża. Nad ziemią wykształca grubą, wyprostowaną łodygę o wysokości do 80 cm. Jego liście są długie i mają lancetowaty kształt. Na szczycie łodygi w maju i czerwcu pojawia się kwiatostan złożony z 2-3 okazałych kwiatów barwy białej lub jasnofioletowej.
1. New perspectives on medicinal properties and uses of Iris sp. https://www.researchgate.net
2. https://www.webmd.com/vitamins
3. https://pfaf.org
4. https://en.wikipedia.org
| Część rośliny: | kłącze |
|---|---|
| Kraj pochodzenia: | Maroko |
| Zdrowie: | Regenaracja stawów i ścięgien (kontuzje) |
| Zastosowanie: | rany i otarcia |
| Ostrzeżenia: | do użytku zewnętrznego |
Ocena: (5/5)
Interesuje mnie jako produkt zapachowy. ładny zapach
:fill(white,1)/b57a85eb7ee368437df092eb18b68f6d)
:fill(white,1)/e4cd2ef7e6462271598057d6c08a2930.jpg)
:fill(white,1)/8c57bb69e0954536082688db3e345736.jpg)
:fill(white,1)/e218d78aff6d31df919c9cdd7424c72d)
/b57a85eb7ee368437df092eb18b68f6d)
/e218d78aff6d31df919c9cdd7424c72d)
