Koenzym Q10: na co pomaga? Właściwości i przeciwskazania

Zainteresowanie nim rośnie, ponieważ odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu serca, układu nerwowego i mięśni, a także w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.

W tym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest koenzym Q10, jak działa, jakie ma właściwości i znaczenie biologiczne w obrębie ludzkiego organizmu oraz kiedy warto rozważyć jego suplementację. Wszystkie informacje oparte są na badaniach naukowych i rzetelnych źródłach.

Co to jest koenzym Q10?

Koenzym Q10 (CoQ10), znany także jako ubichinon, jest rozpuszczalnym w tłuszczach związkiem chemicznym obecnym w błonach komórkowych wszystkich tkanek. Jego podstawowe funkcje to:

• uczestniczenie w łańcuchu oddechowym mitochondriów – przekazywanie elektronów pomiędzy kompleksami I / II → III, co pozwala komórce produkować ATP (główną „walutę energetyczną” organizmu),
• działanie przeciwutleniające – CoQ10 jest obecny w błonach mitochondriów i lipoprotein, gdzie chroni przed uszkodzeniem przez wolne rodniki.

Koenzym Q10 jest substancją, która nie jest witaminą, ponieważ organizm jest w stanie ją sam syntetyzować.
Warto też zauważyć, że poziom CoQ10 w organizmie maleje wraz z wiekiem i pod wpływem pewnych czynników (np. stres oksydacyjny, leki typu statyny). Przewlekłe choroby mogą spowodować niedobór koenzymu Q10. [1, 2, 3]

Gdzie występuje i skąd pochodzi CoQ10?

Organizm człowieka syntetyzuje CoQ10 wewnętrznie – nie musi polegać wyłącznie na pożywieniu.
Najwięcej koenzymu Q10 znajduje się w narządach o największym zapotrzebowaniu na energię, czyli w:

• sercu,
• wątrobie,
• nerkach,
• trzustce,
• mięśniach szkieletowych.

To dlatego, że CoQ10 jest bezpośrednio zaangażowany w produkcję ATP w mitochondriach – a właśnie te tkanki mają ich (mitochondriów) najwięcej.

Dla porównania: w mózgu i płucach ilość mitochondriów jest niższa, a wraz z nią znacznie niższe jest stężenie koenzymu Q10. Zapotrzebowanie energetyczne komórek tych narządów jest mniejsze – choć też istotne.

Jeśli chodzi o źródła zewnętrzne, to koenzym Q10 występuje w mięsie, rybach i olejach roślinnych. Jednak mimo obecności w żywności, pokarmowe źródła CoQ10 nie są w stanie znacząco podnieść jego poziomu w organizmie.
Zainteresowanie suplementacją koenzymem Q10 wynika głównie z chęci podkręcenia procesów energetycznych i antyoksydacyjnych na głębszym poziomie. Ma też sens u osób starszych i przewlekle chorych, u których może pojawić się niedobór tego związku. Zwiększona podaż CoQ10 pozwala nieco „oszukać czas” i spowolnić procesy starzenia organizmu i skóry. [3, 4]

Koenzym Q10 – właściwości i działanie

Koenzym Q10 (CoQ10) wykazuje konkretne mechanizmy funkcjonowania w organizmach zwierząt i człowieka, które można podzielić na trzy główne obszary:

Wpływ koenzymu Q10 na produkcję energii komórkowej

CoQ10 uczestniczy w łańcuchu przenoszenia elektronów w mitochondriach, co umożliwia syntezę ATP – głównego „paliwa” dla komórek. Dzięki temu tkanki o dużym zapotrzebowaniu energetycznym (np. serce, mięśnie) mogą działać sprawnie i…. nieustannie! [1, 2]

Metaanalizy badań wykazały, że suplementacja koenzymem Q10 redukuje objawy zmęczenia przy regularnym stosowaniu [5].

Koenzym q10 poprawia witalność całkiem szybko – efekty można odczuć już po kilku dniach.

Właściwości koenzymu Q10: antyoksydacja i ochrona komórek

Koenzym Q10 działa jak silny antyoksydant. Pomaga neutralizować wolne rodniki, które powstają w trakcie procesów metabolicznych i mogą uszkadzać błony komórkowe, lipidy oraz DNA.

W badaniach po zażyciu CoQ10 obserwuje się wyższy poziom markerów odpowiadających za neutralizację wolnych rodników (np. glutationu, enzymów SOD, katalazy) oraz niższy poziom markerów stresu oksydacyjnego (produktów utleniania lipidów, np. MDA – malondialdehydu).

Dzięki temu suplement koenzym Q10 może ograniczać skutki długotrwałego stresu oksydacyjnego, który nasila się z wiekiem, a także pojawia się w okresach wzmożonego wysiłku fizycznego lub stresu i przeciążenia organizmu. [1, 2, 3, 4]

Koenzym Q10 – działanie na serce i układ krążenia

Zgodnie z literaturą CoQ10 poprawia przepływ krwi i funkcję naczyń krwionośnych , co w praktyce przekłada się na lepsze dotlenienie tkanek, stabilniejsze ciśnienie tętnicze i mniejsze uczucie zmęczenia.

Czy koenzym Q10 obniża ciśnienie?

W metaanalizie Zhao i wsp. (2022) zaobserwowano łagodny, ale statystycznie istotny spadek ciśnienia skurczowego i rozkurczowego u osób przyjmujących koenzym Q10 w porównaniu z grupą placebo [6].

Efekt ten tłumaczy się działaniem antyoksydacyjnym i zdolnością CoQ10 do ochrony tlenku azotu , który odpowiada za rozszerzanie naczyń i regulację napięcia ścian tętnic.

Koenzym Q10 – wpływ na serce

Koenzym Q10 poprawia wydolność mięśnia sercowego i może zmniejszać objawy niewydolności, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu [7, 8].

Koenzym Q10 – na co pomaga?

Regularne przyjmowanie koenzymu Q10 może przynieść zauważalne efekty w codziennym funkcjonowaniu:

• więcej energii i mniejsze uczucie zmęczenia – suplementacja CoQ10 zmniejszyła nasilenie objawów zmęczenia u zdrowych osób i pacjentów z chorobami przewlekłymi [5]
• poprawa funkcji poznawczych – CoQ10 może podnieść wydolność umysłową i poprawić funkcje kognitywne, zwłaszcza u osób starszych lub z chorobami neurodegeneracyjnymi [9]
• intensywniejszy trening, więcej siły – CoQ10 może poprawić adaptację do wysiłku fizycznego i podnieść wydolność fizyczną [10]
• stabilniejsze ciśnienie krwi i sprawniejsze krążenie – meta-analizy potwierdzają łagodny, lecz istotny spadek ciśnienia tętniczego oraz poprawę wydolności układu krążenia [6, 7]
• zdrowszy wygląd skóry – w badaniach odnotowano poprawę elastyczności skóry oraz redukcję zmarszczek i oznak zmęczenia skóry! [11, 12]

Podsumowując, koenzym Q10 pomaga zwiększyć poziom energii, poprawia wydolność fizyczną i umysłową, a także sprzyja stabilnemu ciśnieniu krwi. Wykazuje też korzystny wpływ na kondycję skóry, co wiąże się z jego silnym działaniem antyoksydacyjnym.

Dawkowanie i stosowanie koenzymu Q10

Optymalne dawkowanie koenzymu Q10 zależy od celu suplementacji i indywidualnych potrzeb organizmu.

W badaniach klinicznych najczęściej stosowano dawki od 100 do 300 mg dziennie, przyjmowane w kapsułkach razem z posiłkiem zawierającym tłuszcz, który poprawia wchłanianie. W celu profilaktyki i utrzymania prawidłowego poziomu energii zwykle wystarcza 50-100 mg dziennie, natomiast w sytuacjach większego obciążenia, takich jak choroby czy podeszły wiek, można celować w 200–300 mg dziennie.

Suplementy zawierające koenzym Q10 należy przyjmować po posiłku!

Efekty suplementacji pojawiają się stopniowo – zwykle po 2-4 tygodniach regularnego stosowania. Jednak zwiększenie energii można odczuć już w ciągu tygodnia. [3, 9]

Koenzym Q10 – który wybrać: ubichinon czy ubichinol?

Często pojawia się pytanie: Jaka forma koenzymu Q10 będzie najlepsza? W suplementach dostępne są dwie formy: ubichinon i ubichinol. Obie pełnią w organizmie tę samą funkcję, ale różnią się biodostępnością, czyli tym, jak dobrze organizm je wchłania i wykorzystuje.

Ubichinon to klasyczna, stabilna forma koenzymu Q10, od lat stosowana w suplementach i dobrze przebadana. Organizm przekształca ją w ubichinol, czyli aktywną, zredukowaną postać.

Ubichinol to zredukowana forma koenzymu, czyli jego forma aktywna. Ubichinol wchłania się szybciej i skuteczniej – dlatego polecany jest szczególnie osobom starszym, obciążonym metabolicznie lub przyjmującym statyny. W badaniach wykazano, że biodostępność ubichinolu może być nawet 2–3 razy wyższa niż ubichinonu.

Z tego powodu ubichinol (koenzym Q10) uznaje się dziś za formę bardziej efektywną i lepiej przyswajalną, zwłaszcza w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na energię lub przy obniżonej zdolności organizmu do konwersji formy nieaktywnej w aktywną [3].

Koenzym Q10 – przeciwwskazania i skutki uboczne

Koenzym Q10: przeciwwskazania są nieliczne, a sam związek uznaje się za bezpieczny i dobrze tolerowany. Warto jednak znać możliwe skutki uboczne i sytuacje, w których suplementacji nie zaleca się bez konsultacji z lekarzem.

Koenzym Q10 – skutki uboczne:

• łagodne dolegliwości żołądkowe (nudności, biegunka, zgaga)
• bóle głowy lub przejściowa bezsenność przy wysokich dawkach
• rzadko: niewielkie obniżenie ciśnienia krwi

Coenzyme q10 – przeciwwskazania i interakcje:

• osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe (np. warfarynę) powinny skonsultować przyjmowanie koenzymu Q10 z lekarzem
• ostrożność zaleca się przy lekach na nadciśnienie – możliwe nasilenie ich działania
• brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa u kobiet w ciąży i karmiących piersią, dlatego koenzym Q10 w ciąży nie jest zalecany bez nadzoru medycznego [3]

Opinie lekarzy o koenzymie Q10 i dotychczasowe badania naukowe

Koenzym Q10 – opinie lekarzy i ekspertów:

• Według Mayo Clinic większość profesjonalistów medycznych uważa, że CoQ10 jest bezpieczny i dobrze tolerowany, choć nie jest zatwierdzony przez FDA jako lek [13].
• W recenzji opublikowanej przez American Academy of Family Physicians (AFP) stwierdzono, że CoQ10 „wydaje się być bezpiecznym suplementem z minimalnymi skutkami ubocznymi i niskim potencjałem interakcji” [14].

Preparaty z koenzymem Q10 zostały dosyć dobrze przebadane w badaniach klinicznych. Wynika z nich, że koenzym Q10 może wspierać osoby z problemami serca i wysokim ciśnieniem, a także chronicznie zmęczone i cierpiące na migreny.

W metaanalizie Xu i wsp. (2024) obejmującej ponad 30 badań klinicznych z udziałem osób z niewydolnością serca stwierdzono, że suplementacja CoQ10 zmniejsza ryzyko hospitalizacji i zgonów. Efekt był zauważalny szczególnie przy dłuższym stosowaniu koenzymu Q10 (powyżej 3 miesięcy) [15].

Metaanaliza Karimi i wsp. (2025) wykazała, że regularne przyjmowanie koenzymu Q10 może obniżyć ciśnienie skurczowe średnio o 3-5 mmHg. To niewielka, ale istotna różnica, która ma znaczenie przy łagodnym nadciśnieniu [16].

Według przeglądu Testai i wsp. (2021) osoby przyjmujące koenzym Q10 rzadziej miewają napady migreny, a gdy migerna się pojawi – jest krótsza i mniej bolesna. Suplementacja CoQ10 może też pomóc w odzyskaniu energii osobom z przewlekłym zmęczeniem i ułatwia im znoszenie codziennego wysiłku. Autorzy zwracają też uwagę na to, że koenzym Q10 spowalnia degenerację mózgu osób starszych, odsuwając w czasie utratę funkcji poznawczych w takich chorobach, jak demencja, Parkinson czy Alzheimer [9].

FAQ – najczęściej zadawane pytania o koenzym Q10

Czy koenzym Q10 obniża ciśnienie?
CoQ10 może pomóc ustabilizować ciśnienie krwi poprzez korzystny wpływ na gospodarkę tlenkiem azotu (NO), który rozszerza naczynia krwionośne.

Jak stosować koenzym Q10 – przed czy po jedzeniu?
Najlepiej po posiłku zawierającym tłuszcz – wtedy jego wchłanianie jest znacznie lepsze.

Czy można łączyć Q10 z lekami na nadciśnienie?
Można, ale pod kontrolą lekarza – CoQ10 może delikatnie wzmocnić działanie leków i w rezultacie obniżyć ciśnienie odrobinę za mocno.

Jak długo stosować koenzym Q10?
Zazwyczaj co najmniej kilka tygodni, bo działa kumulacyjnie. W suplementacji profilaktycznej można go przyjmować długofalowo.

Koenzym Q10 a wątroba
Koenzym Q10 chroni komórki wątroby przed uszkodzeniem i wspiera ich regenerację – zwłaszcza przy długotrwałym przyjmowaniu leków, spożywaniu alkoholu czy narażeniu na pestycydy, metale ciężkie i inne toksyny. Pomaga też utrzymać prawidłowy poziom enzymów wątrobowych.

Koenzym Q10 – z czym nie łączyć?
Nie łącz z lekami przeciwzakrzepowymi (np. warfaryną) i zawsze zachowaj odstęp od dużych dawek witaminy K, która może wpływać na krzepliwość.

Koenzym Q10 – lek czy suplement?
W Polsce to suplement diety, ale jego działanie fizjologiczne zostało dobrze udokumentowane w badaniach klinicznych.

Kto powinien suplementować koenzym Q10?
Suplementy diety zawierające koenzym q10 przdadzą się każdemu, kto chce podnieść poziom energii i lepiej radzić sobie ze zmęczeniem. Z wiekiem naturalna produkcja CoQ10 w organizmie spada, dlatego szczególnie warto po niego sięgać po 40. roku życia. Warto rozważyć długotrwałą suplementację przy kłopotach z sercem, w nadciśnieniu i migrenach, a także w obliczu neurodegeneracji, która może się pojawić wraz z podeszłym wiekiem.

Źródła

1. 1. Coenzyme Q10 Supplementation in Aging and Disease. https://www.frontiersin.org/journals/physiology/articles/10.3389/fphys.2018.00044/full
2. 2. Metabolic Targets of Coenzyme Q10 in Mitochondria. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8066821/
3. 3. Coenzyme Q10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK531491/
4. 4. Disorders of Human Coenzyme Q10 Metabolism: An Overview. https://www.mdpi.com/1422-0067/21/18/6695
5. 5. Effectiveness of Coenzyme Q10 Supplementation for Reducing Fatigue: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9449413/
6. 6. Dose-Response Effect of Coenzyme Q10 Supplementation on Blood Pressure among Patients with Cardiometabolic Disorders: A Grading of Recommendations Assessment, Development, and Evaluation (GRADE)-Assessed Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9776655/
7. 7. Efficacy of coenzyme Q10 in patients with cardiac failure: a meta-analysis of clinical trials. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28738783/
8. 8. Coenzyme Q10 in the treatment of heart failure: A systematic review of systematic reviews. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6097169/
9. 9. Coenzyme Q10: Clinical Applications beyond Cardiovascular Diseases. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8156424/
10. 10. Coenzyme Q10 Supplementation and Its Impact on Exercise and Sport Performance in Humans: A Recovery or a Performance-Enhancing Molecule? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9104583/
11. 11. The effect of dietary intake of coenzyme Q10 on skin parameters and condition: Results of a randomised, placebo-controlled, double-blind study. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27548886/
12. 12. The Usage of Coenzyme Q10 on Skin Aging: A Systematic Review on Animal and Clinical Study. https://scope-journal.com/assets/uploads/doc/32b1c-418-429.202317961.pdf
13. 13. Coenzyme Q10. http://mayoclinic.org/drugs-supplements-coenzyme-q10/art-20362602
14. 14. Coenzyme Q10. https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2005/0915/p1065.html
15. 15. Efficacy and safety of coenzyme Q10 in heart failure: a meta-analysis of randomized controlled trials. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39462324/
16. 16. Effects of Coenzyme Q10 Administration on Blood Pressure and Heart Rate in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. https://www.researchgate.net/publication/391783476_Effects_of_Coenzyme_Q10_Administration_on_Blood_Pressure_and_Heart_Rate_in_Adults_A_Systematic_Review_and_Meta-Analysis_of_Randomized_Controlled_Trials

Napisała Danka Błaszczak