Cordyceps maczużnik chiński: właściwości, działanie, przeciwskazania

Rzadkość występowania, wymagające warunki zbioru i ponadprzeciętne prozdrowotne właściwości sprawiły, że w tradycyjnych Chinach był zarezerwowany wyłącznie dla cesarzy – jako środek wspierający siły witalne i wydolność.

Grzyb ten rośnie naturalnie w surowych warunkach wysokogórskich Tybetu i Nepalu, na wysokości ponad 3000 m n.p.m., co czyni jego pozyskiwanie niezwykle trudnym. Współcześnie jednak możliwa jest jego prawa w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych, dzięki czemu cordyceps, niegdyś zarezerwowany wyłącznie dla elity, jest dziś dostępny dla każdego.

Jego popularność eksplodowała w 1993 roku, kiedy chińskie lekkoatletki pobiły rekordy świata, a ich trener wskazał regularne spożywanie zupy na bazie cordycepsu jako czynnik odpowiedzialny za ten sukces. Od tego momentu zyskał ogólnoświatową sławę naturalnego wspomagacza energii, regeneracji i odporności.

[1, 3]

Co to jest cordyceps?

Cordyceps (maczużnik) to rodzaj grzybów obejmujący ponad 400 gatunków, w tym wspomniany już Cordyceps sinensis – jeden z najbardziej cenionych grzybów leczniczych o właściwościach adaptogennych. Grzyb ten znany jest pod wieloma nazwami, zarówno w systematyce, jak i w tradycji – w języku angielskim funkcjonuje m.in. jako caterpillar fungus, co bezpośrednio nawiązuje do jego niezwykłego cyklu rozwojowego.

Cordyceps – właściwości, zastosowanie i skład chemiczny

Cordyceps sinensis ma bardzo ciekawy cykl rozwojowy i bogaty skład chemiczny. Jego właściwości sprawiły, że zyskał szczególne miejsce w oficjalnych źródłach farmaceutycznych. W Chińskiej Farmakopei Cordyceps sinensis klasyfikowany jest jako lek od 1964 r. Od tamtej pory jego zastosowanie w TCM pozostaje niemal niezmienne.

Cordyceps stosowany jest przede wszystkim w stanach osłabienia – po ciężkich chorobach, urazach czy operacjach – aby wzmocnić siły witalne, poprawić odporność i przyspieszyć regenerację. Uznawany jest za adaptogen, środek wspomagający układ oddechowy, nerki, wątrobę, serce i układ nerwowy. Korzysta się z niego także przy problemach z libido, przewlekłym zmęczeniu, stresie, a nawet w ramach profilaktyki przeciwstarzeniowej. [1, 3]

Dziś coraz lepiej rozumiemy, skąd wynika ta wszechstronność – kordyceps zawiera szeroką gamę substancji biologicznie czynnych, m.in.:

• nukleozydy – np. adenozyna – odgrywa kluczową rolę w transporcie energii, ochronie komórek i regulacji procesów zapalnych, wiąże się z receptorami adenozynowymi, modulując odporność, łagodząc stan zapalny oraz wspierając procesy naprawcze tkanek
• zasady azotowe: cytozyna, uracyl, tymina, adenina, guanina i hipoksantyna – składniki budulcowe DNA i RNA, prekursorzy nukleozydów;
• nukleotydy: UMP, AMP i GMP – w badaniach farmakologicznych wykazano, że mogą one m.in. wspierać odpowiedź immunologiczną, wspomagać przepływ krwi, wpływać na metabolizm kwasów tłuszczowych, wspomagać wchłanianie żelaza w jelitach oraz regenerację uszkodzeń przewodu pokarmowego;
• polisacharydy: stanowią 3-8% całkowitej masy grzyba, są uznawane są za główny czynnik odpowiadający za jego przeciwwirusowe, immunostymulujące, regulujące poziom cukru i cholesterolu właściwości. Cordyceps jest również bogatym źródłem betaglukanów – specyficznego rodzaju polisacharydów, wspierających naturalną odporność.
• sterole – np. ergosterol – źródło witaminy D₂ o działaniu przeciwdrobnoustrojowym wobec Enterobacter aerogenes, Pseudomonas aeruginosa i Candida albicans;
• peptydy – np. kordymina – badania sugerują, że może ona wspierać zdrowie kości u osób z cukrzycą;
• aminokwasy – np. tryptofan – wspiera sen i relaksację;
• poliole: D-mannitol – kwas kordycepinowy, który wykazuje działanie przeciwutleniające i moczopędne. [3, 4]

Kordycepina (3’-deoksyadenozyna) to kluczowy związek spotykany przede wszystkim w Cordyceps militaris, który jest jej naturalnym, bogatym źródłem. W przypadku naturalnego Ophiocordyceps sinensis jej obecność jest bardzo niska, a w większości przypadków w hodowlanym O. sinensis kordycepina nie była wykrywana lub występuje w śladowych ilościach [5]. Dlatego wysoka zawartość kordycepiny w produkcie może sugerować wykorzystanie innego gatunku, jak C. militaris, a nie „prawdziwego” sinensis.

Cordyceps – działanie

• Mniej stresu, lepszy nastrój
  Cordyceps wspiera równowagę emocjonalną – może pomóc lepiej radzić sobie ze stresem i napięciem. Naukowcy zaobserwowali, że składniki tego grzyba mogą wpływać na białka związane z nastrojem i pamięcią (jak CREB), wspierając mózg w trudnych warunkach, np. przy niedotlenieniu lub przewlekłym stresie [6, 7]. W praktyce – łatwiej się skupić, mniej się przejmować, a więcej zdziałać.




• Lepsza kondycja
  Cordyceps pomaga wykrzesać z siebie więcej podczas treningu, a po wysiłku szybciej się regenerować. W badaniu z udziałem maratończyków-amatorów zauważono, że po 12 tygodniach suplementacji cordycepsem (2 g dziennie), ich organizmy męczyły się mniej – przy tym samym wysiłku fizycznym mieli niższe tętno i lepsze wyniki kondycyjne [8]. To może oznaczać łatwiejsze przebieganie kilometrów, sprawniejszy powrót do formy i lepsze samopoczucie po ćwiczeniach.




• Więcej energii w łóżku
  Cordyceps od wieków stosowany jest jako naturalny afrodyzjak. Współczesne badania potwierdzają, że poprawia funkcje seksualne i jakość nasienia [9]. To dobra wiadomość nie tylko dla mężczyzn – cordyceps wpływa ogólnie na witalność i może pomóc w odzyskaniu energii w sferze intymnej u obu płci.




• Silniejszy układ odpornościowy
  Cordyceps wspiera naturalne mechanizmy obronne i pomaga organizmowi lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami. W badaniach laboratoryjnych zauważono, że ekstrakt z Cordyceps sinensis aktywuje komórki odpornościowe organizmu, m.in. makrofagi – kluczowych „strażników” naszej wrodzonej odporności [10]. To działanie może być związane z obecnością polisacharydów i innych naturalnych związków wspierających zachowanie równowagi organizmu.




• Naturalna ochrona mózgu
  Cordyceps wzmacnia odporność mózgu na uszkodzenia. W badaniach przedklinicznych zauważono, że zmniejsza stres oksydacyjny, wspomaga produkcję energii i chroni komórki nerwowe przed skutkami niedotlenienia. Może to mieć znaczenie dla osób narażonych na przemęczenie psychiczne lub intensywną pracę umysłową [11].




• Mniej zmęczenia, więcej siły
  Cordyceps zmniejsza uczucie zmęczenia i poprawia ogólną wytrzymałość. W badaniach zauważono, że suplementacja cordycepsem dodawała sił i przyspieszała regenerację po wysiłku. To może oznaczać lepsze radzenie sobie z intensywnym dniem – bez ciągłego uczucia wyczerpania. Więcej siły do działania, mniej chęci do drzemek po południu [12].


• Witalność i młodszy wygląd skóry
  Cordyceps dba o kondycję skóry – dodając jej energii, jędrności i świeżości. W badaniu klinicznym z udziałem 40 osób zauważono, że regularne stosowanie ekstraktu z Cordyceps sinensis zwiększyło poziom energii w komórkach skóry, pobudziło produkcję kolagenu i zmniejszyło widoczność zmarszczek aż o 28% w ciągu 4 tygodni [13]. To naturalne wsparcie dla skóry zmęczonej, odwodnionej lub narażonej na stres i upływ czasu.

Cordyceps – dawkowanie

W badaniach klinicznych cordyceps stosowano najczęściej w dawkach od 1000 do 4500 mg dziennie, w jednej lub kilku porcjach. Dzienna porcja do spożycia nie powinna przekraczać zalecanej dawki 4 g.

Zaleca się stosowanie kapsułek lub ekstraktu z kordycepsu z przerwami, czyli cyklicznie: np. stosujemy codziennie przez 3 miesiące, a następnie robimy miesiąc przerwy.

Preparaty z cordycepsem najlepiej brać rano lub przed wysiłkiem fizycznym, aby wspomóc organizm w walce ze zmęczeniem.

Cordyceps – skutki uboczne stosowania

• łagodne zaburzenia trawienne (suchość w ustach, nudności i biegunka)
• bóle głowy
• uczucie pobudzenia lub senności

Skutki uboczne kordycepsu są rzadkie i zwykle ustępują po odstawieniu produktu. Jeśli wystąpią niepożądane objawy, należy zaprzestać stosowania i skonsultować się z lekarzem.

Czy cordyceps jest bezpieczny?

Cordyceps sinensis jest powszechnie uznawany za bezpieczny suplement diety, o ile jest stosowany zgodnie z zaleceniami.

Główne obawy dotyczą możliwej zawartości metali ciężkich – zwłaszcza arsenu – w surowcu dziko rosnącym, co może wynikać z zanieczyszczenia środowiska. Badania wskazują jednak, że arsen obecny w cordycepsie ma niską biodostępność, a umiarkowane spożycie nie powoduje zagrożenia dla zdrowia.

Ekstrakty z hodowli laboratoryjnych są bezpieczniejsze – dzięki kontroli środowiska uprawy zawierają mniej zanieczyszczeń.

Z czym nie łączyć cordycepsu?

Zachowaj ostrożność, jeśli przyjmujesz leki przeciwwirusowe lub przeciwcukrzycowe, ponieważ grzyb cordyceps może wzmacniać ich działanie i wpływać na potrzebne dawki [3].

Cordyceps – przeciwwskazania do stosowania

• Jeśli masz chorobę autoimmunologiczną (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy, stwardnienie rozsiane), skonsultuj stosowanie cordycepsu z lekarzem – może on nasilać objawy takich schorzeń.
• Unikaj cordycepsu jeśli masz uczulenie na grzyby.
• Nie zaleca się stosowania cordycepsu kobietom w ciąży i karmiącym.

Cordyceps sinensis – podsumowanie

Cordyceps sinensis to wyjątkowy tybetański grzyb o długiej tradycji stosowania i coraz lepiej udokumentowanym działaniu. Doceni go tak sportowiec, jak i student. Sprawdzi się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Dzięki swoim unikalnym właściwościom może pomagać w:

• zwiększaniu wydolności fizycznej
• wspieraniu odporności i funkcjonowania układu odpornościowego, nerek i płuc
• poprawie metabolizmu glukozy i lipidów
• wspieraniu libido i równowagi hormonalnej

Cordyceps to grzyb witalny, bogaty w polisacharydy i inne substancje aktywne, który może być wartościowym elementem codziennej suplementacji – szczególnie dla osób aktywnych, zestresowanych lub chcących wspierać swój organizm w sposób naturalny.

Sprawdź również inne grzyby funkcjonalne i adaptogeny!

Źródła

1. 1. Properties of Cordyceps Sinensis: A review. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32288794/
2. 2. Ophiocordyceps sinensis. https://en.wikipedia.org/wiki/Ophiocordyceps_sinensis
3. 3. Bioaktywne składniki Cordyceps sinensis. https://www.researchgate.net/publication/363402093_Bioactive_components_of_Cordyceps_sinensis/fulltext/631b92c0071ea12e361f11e8/Bioactive-components-of-Cordyceps-sinensis.pdf
4. 4. The Chemical Constituents and Pharmacological Actions of Cordyceps sinensis. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4415478/
5. 5. New insights into cordycepin production in Cordyceps militaris and applications. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6685905/
6. 6. Exploring the mechanisms of action of Cordyceps sinensis for the treatment of depression using network pharmacology and molecular docking. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35434037/
7. 7. CREB. https://en.wikipedia.org/wiki/CREB
8. 8. Effects of Cordyceps sinensis supplementation during 12 weeks in amateur marathoners: A randomized, double-blind placebo-controlled trial. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2210803322000392
9. 9. In vivo and in vitro stimulatory effects of Cordyceps sinensis on testosterone production in mouse Leydig cells. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12899935/
10. 10. Biostymulujące właściwości entomopatogenicznych grzybów z rodzaju Cordyceps. https://www.czytelniamedyczna.pl/3927,biostymulujce-waciwoci-entomopatogenicznych-grzyblw-z-rodzaju-cordyceps.html
11. 11. The protective effect of cordyceps sinensis extract on cerebral ischemic injury via modulating the mitochondrial respiratory chain and inhibiting the mitochondrial apoptotic pathway. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S075333222030024X
12. 12. Cordycepin exhibits anti-fatigue effect via activating TIGAR/SIRT1/PGC-1α signaling pathway. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006291X22015443
13. 13. NAD-Driven Sirtuin Activation by Cordyceps sinensis Extract: Exploring the Adaptogenic Potential to Promote Skin Longevity. https://www.mdpi.com/1422-0067/25/8/4282