Olejki eteryczne na katar – które naprawdę pomagają i jak je stosować?

Niech zgadnę – jeśli tu jesteś, to zapewne szukasz czegoś, co w takich momentach przyniesie szybką ulgę i będzie jednocześnie naturalne?

Aromaterapia na katar nie jest magicznym „lekarstwem”, ale odpowiednio dobrana potrafi znacznie poprawić komfort oddychania, odetkać nos, złagodzić obrzęk okolic nosa i … poprawić humor!

Najskuteczniejsze olejki eteryczne na katar stosuje się przede wszystkim wziewnie – najlepiej z pomocą dyfuzora lub nebulizatora albo w formie inhalacji parowej (tzw. parówki) górnych dróg oddechowych.

Pytania w stylu:

• jaki olejek na katar wybrać?
• które olejki eteryczne na przeziębienie są najlepsze?
• jakie są polecane olejki do inhalacji górnych dróg oddechowych?
• i jak w ogóle to stosować??

wracają z każdym sezonem infekcji dróg oddechowych.

Zatem zapraszam do lektury artykułu – być może zawarte w nim rady pomogą Ci przetrwać kolejny katar i grypę, i… nie zwariować! Na dole znajdziesz też informacje o tym, jakie olejki eteryczne na katar dla dzieci możesz użyć oraz jakie dokładnie olejki w jakim wieku dziecka możesz stosować.

Dlaczego olejki eteryczne mogą pomóc przy katarze?

Olejki eteryczne na katar mogą działać zaskakująco skutecznie, ponieważ ich związki lotne docierają bezpośrednio do górnych dróg oddechowych. Podczas wdychania od razu trafiają tam, gdzie trzeba – czyli prosto na błonę śluzową nosa i zatok. Działają bezpośrednio tam, gdzie pojawia się problem: zatkany nos, obrzęknięte śluzówki i zalegająca wydzielina.

Jak olejki eteryzne mogą udrożnić zatkany nos i ułatwić oddychanie? Kilka mechanizmów odpowiada za ten efekt:

• olejki eteryczne rozrzedzają śluz i wspomagają jego usuwanie z nosa

Jednym z najlepiej przebadanych składników olejków jest 1,8-cyneol, inaczej eukaliptol, główny komponent olejku eukaliptusowego, jak również olejku rozmarynowego. Badania pokazują, że 1,8-cyneol działa mukolitycznie – pomaga rozrzedzić śluz i wspiera jego usuwanie z nosa i zatok. Przekłada się to zmniejszenie uczucia „zapchania” nosa podczas przeziębienia, przy zapaleniu zatok i w infekcjach górnych dróg oddechowych. [1]

• olejki eteryczne działają przeciwzapalnie w obrębie błony śluzowej nosa i zatok

Zatkany i cieknący nos zawsze oznacza pewien poziom stanu zapalnego śluzówek. Inhalacja z użyciem olejków eterycznych pomaga go zmniejszyć i łagodzi tym samym obrzęk śluzówki, który zatyka nos.

W licznych badaniach 1,8-cyneol wykazał zdolność do redukcji stanu zapalnego w obrębie dróg oddechowych. Dodatkowo okazało się, że związek ten potrafi też zmniejszyć produkcję śluzu – co bezpośrednio przekłada się na zmniejszenie kataru. [2, 3]

• naturalne olejki eteryczne wykazują działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne

Przeglądy naukowe wskazują na aktywność antywirusową, antybakteryjną i antyseptyczną olejków takich, jak: olejek tymiankowy, olejek lawendowy, bergamotowy, eukaliptusowy, olejek z drzewa herbacianego, tymiankowy, rozmarynowy, cynamonowy, goździkowy, melisowy. olejek sosnowy, olejek miętowy, majerankowy, z szałwii muszkatołowej, anyżowy i olejek z oregano. [4, 5]

Aromaterapia z użyciem powyższych olejków przyniesie szybką pomoc w obliczu kataru i przeziębienia. Pomogą one też na kaszel. Warto pamiętać o tym, że najlepszy efekt osiągamy poprzez połączenie kilku olejków ze sobą.

Tutaj świetnie sprawdzają się mixy olejkowe – takie jak np. Oddech.

Jak stosować olejki eteryczne na katar?

Olejki eteryczne na katar najlepiej działają wtedy, gdy stosujesz je wziewnie. To właśnie wdychanie związków lotnych sprawia, że trafiają bezpośrednio do górnych dróg oddechowych i mogą udrożnić nos, zmniejszyć podrażnienie śluzówki oraz ułatwić oddychanie. Jest kilka bezpiecznych i skutecznych sposobów:

Inhalacja parowa
Do miski z gorącą wodą (nie wrzącą) dodaj kilka kropli olejku, np. eukaliptusowego, tymiankowego, lawendowego, szałwiowego. Nachyl się, nakryj głowę ręcznikiem i wdychaj parę przez 5-7 minut. To jedna z najlepszych metod udrażniających zatkany nos.

Dyfuzor parowy
Wlej wodę i dodaj 3-6 kropli olejku eterycznego. Dyfuzor zapewnia łagodne, ciągłe uwalnianie aromatu, które dobrze sprawdza się zarówno w dzień, jak i w nocy. To bezpieczna metoda także dla dzieci (z odpowiednimi olejkami – o których poniżej).

Inhalator osobisty / aromastick
To kieszonkowy sposób na szybkie „odtykanie” nosa. Wacik w inhalatorze nasącz kilkoma kroplami wybranego olejku i wdychaj w ciągu dnia. Warto stosować go na katar i kaszel kiedy jesteś poza domem – na przykład w pracy lub w podróży.

Aplikacja na klatkę piersiową (tylko rozcieńczone olejki)
Jeśli nie tolerujesz inhalacji lub chcesz wzmocnić jej działanie, rozcieńcz 1 kroplę olejku w łyżce oleju bazowego (np. ze słodkich migdałów) i delikatnie wmasuj w skórę klatki piersiowej. W tej metodzie najlepiej sprawdzają się łagodne olejki leśne i drzewne: jodła, sosna, świerk, cyprys, drzewo herbaciane. Taki zabieg przydaje się szczególnie w nocy.

Kominek aromaterapeutyczny – raczej niepolecany
Olejek na wodzie w kominku podgrzewany świeczką uwalnia przyjemny zapach, jednak działa słabiej na drogi oddechowe. Wysoka temperatura niszczy część związków aktywnych olejków, a do tego niewiele z nich trafia do dróg oddechowych, jeśli nie stoisz blisko nad kominkiem.

Jaki olejek na katar wybrać? Lista TOP 15

Co wybrać na katar i zatkany nos? Olejki eteryczne, które nam w tym pomogą, to jednocześnie olejki na przeziębienie i wspierające dobrą odporność. Przygotowłam dla Was listę olejków tych typowych i popularnych, jak i tych mniej znanych.

Olejek eukaliptusowy, rozmarynowy i niaouli → 1,8-cineol
Udrażniają nos, rozrzedzają śluz, wspierają oczyszczanie zatok, działają przeciwzapalnie w górnych drogach oddechowych.

Olejek z mięty pieprzowej → mentol
Daje natychmiastowe wrażenie świeżości, ułatwia oddychanie i zmniejsza uczucie zatkania.

Olejek tymiankowy i olejek z oregano → tymol, karwakrol
Silnie antybakteryjne, wspierają walkę z bakteriami i wiusami typowymi dla infekcji górnych dróg oddechowych. Dobre przy gęstej, zalegającej wydzielinie. Pomagają zwalczyć przeziębienie.

Olejek z drzewa herbacianego → terpinen-4-ol, α-terpinen, γ-terpinen
Działa antybakteryjnie, wspiera odporność, łagodzi objawy przeziębienia. Dobry do dyfuzora i inhalacji w infekcjach sezonowych.

Sosna, jodła, świerk, cyprys → α-pinen, limonen
Ułatwiają oddychanie, działają odświeżająco, odtykająco i antyseptyczne. Świetne w mieszankach udrażniających.

Olejek majerankowy → terpinen-4-ol, sabinen, linalool
Łagodzi podrażnioną śluzówkę, pomaga przy wodnistym, alergicznym katarze i kichaniu.

Olejek eteryczny z lawendy → linalool, octan linalylu
Nie „odtyka”, ale koi błonę śluzową, ułatwia sen przy zatkanym nosie, dobrze łączy się w mieszankach na noc.

Anyż → anetol
Pomaga przy obrzękniętych zatokach i gęstej wydzielinie, działa lekko rozluźniająco na drogi oddechowe.

Hyzop → pinokamfon (niski), β-pinen, limonen
Wykazuje łagodne działanie udrażniające i oczyszczające górne drogi oddechowe.

Mirra → seskwiterpeny
Koi podrażnioną śluzówkę nosa, łagodzi stan zapalny, dobrze działa na zatoki.

Kadzidłowiec → α-pinen
Jego żywiczny aromat zmniejsza uczucie ciężkości w zatokach i ułatwia spokojne oddychanie, zwłaszcza wieczorem. Dobrze sprawdza się jako dodatek do mieszanek na uporczywy katar i mocno zatkany nos.

Cynamon (liść – NIE kora) → eugenol, linalool, benzyl benzoate
Silnie antyseptyczny, przydatny w infekcjach bakteryjnych górnych dróg oddechowych i w walce z przeziębieniem. Stosuj oszczędnie i w mieszankach. Uwaga – nie stosuj na katar olejku z kory cynamonu – może podrażnić!

Melisa → cytral (geranial + neral), β-kariofilen
Łagodzi nadreaktywność śluzówki, dobra przy katarze alergicznym. Dodatkowo łagodzi stres i koi nerwy, które mogą towarzyszyć przeziębieniu.

Olejek eteryczny z elemi → elemol, limonen, p-sylen
Rozluźnia drogi oddechowe i wspiera zatoki przy uczuciu ciężkiej głowy. Do tego – wspaniale pachnie!

Olejek copaiba (z żywicy copaiba) → β-kariofilen
Działa kojąco na drogi oddechowe. Dobry przy podrażnieniu i uczuciu suchości nosa.

Olejki eteryczne na katar dla dzieci

Olejki eteryczne na katar dla niemowląt – na co uważać?

Stosowanie olejków eterycznych u dzieci wymaga dużo większej ostrożności niż u dorosłych. Drogi oddechowe maluchów są bardziej wrażliwe, a niektóre olejki – szczególnie te bogate w mentol lub 1,8-cineol – mogą wywołać podrażnienie, kaszel, a nawet problemy z oddychaniem. Dlatego w przypadku kataru u dzieci najważniejsze jest trzymanie się zaleceń bezpieczeństwa, a nie przypadkowych porad z internetu.

Międzynarodowa Federacja Aromaterapeutów (IFA) w swoich wytycznych Aromatherapy With Children Guidelines jasno określa, które olejki eteryczne mogą być stosowane w inhalacjach dyfuzorem u dzieci, a których należy unikać. U najmłodszych stosuje się wyłącznie kilka wyjątkowo łagodnych olejków, a dopiero po 2. i 6. roku życia lista bezpiecznych olejków stopniowo się rozszerza.

W inhalacjach dla dzieci liczy się przede wszystkim: niska dawka, krótki czas dyfuzji, dobra wentylacja pomieszczenia oraz wybór olejków, które nie drażnią śluzówki nosa.

Poniżej znajdziesz listę olejków eterycznych bezpiecznych dla dzieci – podzieloną według wieku – opartą o wytyczne IFA [6].

Jakie olejki eteryczne możesz stosować do inhalacji u dzieci?

U niemowląt poniżej 2 lat:
Nie stosuj olejków bez konsultacji ze specjalistą. Skóra i śluzówki są zbyt wrażliwe. Jeżeli bardzo chcesz poprawić komfort malucha przy katarze, ogranicz się do krótkiego dyfuzowania łagodnych olejków bez kierowania mgły na twarz dziecka. Pokój zawsze dobrze wietrz.

Takie olejki to: lawenda, rumianek rzymski, mandarynka. Nie są to super skuteczne wybory na katar, ale mogą złagodzić dyskomfort i uspokoić dziecko.

Dawkowanie: Użyj 1 kropli w dyfuzorze parowym na 5-10 minut.

U dzieci 2-6 lat:
Lawenda lekarska (Lavandula angustifolia)
Rumianek rzymski (Chamaemelum nobile)
Mandarynka (Citrus reticulata)
Pomarańcza słodka (Citrus sinensis)
Cedr (Cedrus atlantica)
Cyprys (Cupressus sempervirens)
Sosna (Pinus sylvestris)
Świerk (Picea spp.)
Jodła (Abies spp.)

Dawkowanie: 1-2 krople w dyfuzorze, 10-15 minut.

Uwaga! IFA podkreśla, że dyfuzor parowy to najlepsza metoda, bo aromat jest rozproszony i łagodny.

U dzieci powyżej 6 lat:
Lawenda lekarska (Lavandula angustifolia)
Rumianek rzymski (Chamaemelum nobile)
Rumianek niemiecki (Matricaria recutita)
Mandarynka (Citrus reticulata)
Pomarańcza słodka (Citrus sinensis)
Cedr (Cedrus atlantica)
Cyprys (Cupressus sempervirens)
Geranium (Pelargonium graveolens)
Kocanka (helichrysum) (Helichrysum italicum)
Neroli (Citrus aurantium flos)
Sandałowiec (Santalum album / Santalum spicatum)
Sosna (Pinus sylvestris)
Świerk (Picea spp.)
Jodła (Abies spp.)
Drzewo herbaciane (Melaleuca alternifolia)

Dawkowanie: 2-3 krople, 15-20 minut.

Jakich olejków NIE stosować do inhalacji przy małych dzieciach (poniżej 10 lat)?

Uwaga! Te olejki odradza się stosować w obecności małych dzieci! Możesz je rozpylić dopiero przy dzieciach w wieku od 10-12 lat wzwyż – o ile nie mają alergii na te rośliny:

Eukaliptus (wszystkie gatunki, szczególnie Eucalyptus globulus i Eucalyptus radiata)
Mięta pieprzowa (Mentha piperita)
Rozmaryn (wszystkie chemotypy, szczególnie cineolowy)
Niaouli grupy cineol (Melaleuca quinquenervia ct. cineole)
Tymianek ct. tymol / ct. karwakrol (Thymus vulgaris)
Oregano (Origanum vulgare)
Cynamon (liść i kora) (Cinnamomum zeylanicum)
Goździk (Syzygium aromaticum)
Lemongrass (Cymbopogon citratus)
Ylang-ylang (Cananga odorata)
Szałwia lekarska (Salvia officinalis)
Kamfora

Źródło: [6]

Źródła:

• 1. Rhinosinusitis Treatment with Cineole: Patient-Reported Quality of Life Improvements from a Non-Interventional, Pharmacy-Based Survey. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10301941/
• 2. 1,8-Cineol Reduces Mucus-Production in a Novel Human Ex Vivo Model of Late Rhinosinusitis. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0133040
• 3. Therapeutic Potential of 1,8-Cineole in Respiratory Diseases with a Focus on Asthma, Sinusitis, and Upper Respiratory Tract Infections: A Comprehensive Review. https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/57692
• 4. Essential Oils and their Antimicrobial Activity: A Review. https://www.researchgate.net/publication/374501759_Essential_Oils_and_their_Antimicrobial_Activity_A_Review
• 5. Chemical Constituents of Essential Oils Possessing Anti-Influenza A/WS/33 Virus Activity. https://www.ophrp.org/journal/view.php
• 6. Aromatherapy with children – guidelines. https://ifaroma.org/application/files/8915/6889/6479/AROMATHERAPY_WITH_CHILDREN_GUIDELINES.pdf

Napisała Danka Błaszczak